De Heup
Botten
In het heupgewricht komen het dijbeen (femur) en het bekken bij elkaar. Het heupgewricht is een zogenaamd kogelgewricht. De bovenkant van het dijbeen is bolvormig, en heet daarom de “dijbeenkop”. Deze kop valt in een holte van het bekken, de heupkom. Het heupgewricht is het grootste dragende gewricht van het lichaam. Dit gewricht is een typisch “bol en kom” gewricht waarbij de bol of de heupkop zich diep in de pan van het bekken bevindt. Er is normaal gezien een perfecte pasvorm tussen bol en kom, zodat de heel grote krachten die op de heup inwerken (staan, lopen, springen) over een zo groot mogelijk oppervlak verdeeld worden.
Gewrichtsbanden
De dijbeenkop wordt in de heupkom op zijn plaats gehouden door sterke gewrichtsbanden (ligamentum), die het hele gewricht bedekken. De banden bestaan uit lagen sterk bindweefsel. Deze constructie heet het ‘gewrichtskapsel’. Gewrichtsbanden van de heupgewrichten zijn uitermate sterkt.
Kraakbeen
De dijbeenkop is bedekt met een gladde laag zacht wit weefsel, het kraakbeen. Ook de heupkom is bedekt met kraakbeen. Dit kraakbeen vormt een soort kussentje in het gewricht, waardoor de beenderen makkelijk en met een minimum aan wrijving over elkaar kunnen bewegen. De laag kraakbeen van de beide delen van de heup zorgt ervoor dat het gewricht soepel en pijnloos kan bewegen.
Spieren
Het heupgewricht is dankzij de spieren en pezen eromheen een zeer sterk, soepel en stabiel gewricht. De spieren (=musculus) die voor het bewegen van het heupgewricht zorgen kunnen onderverdeeld worden in 2 groepen: spieren die aan de voorzijde en spieren die aan de achterzijde van het heupgewricht liggen. De spieren die aan de voorzijde van het heupgewricht liggen, buigen het heupgewricht. De spieren die aan de achterzijde van het heupgewricht liggen kunnen worden onderscheiden in: De oppervlakkige spieren, de zogenaamde bilspieren, die het heupgewricht strekken, afvoeren en naar binnen draaien en de diepe spieren, die het heupgewricht naar buiten draaien. Daarnaast zijn er nog spieren aan de binnenzijde en buitenzijde van het bovenbeen die zorgen voor het bewegen van de heup.
Slijmbeurs
De slijmbeurs (bursa) is een dunwandige holte die gevuld is met dezelfde stroperige vloeistof als het gewrichtsvocht. Slijmbeurzen zitten op plaatsen die aan wrijving onderhevig zijn: tussen bot en huid, tussen pees en huid en tussen pees en een botstuk. De belangrijkste slijmbeurs ter hoogte van het heupgewricht is deze welke gelegen is tussen de grote bilspier en de buitenzijde van het dijbeen. Dit is het gedeelte waar men op ligt als men op de zij ligt.
Wanneer, bij slijtage, alle genomen maatregelen niet (meer) helpen dan is er een indicatie voor een nieuwe heup. Er zijn diverse soorten prothesen. Grofweg kun je twee soorten prothesen onderscheiden op grond van het vastzetten in het bekken en het bovenbeen. Dit zijn de zogenaamde gecementeerde en de ongecementeerde heupartroplastieken.
Bij een gecementeerde prothese wordt de versleten heupkop verwijderd en eventuele resten uit de kom gefreesd. In de uitgefreesde kom wordt een kunststof of metalen kom geplaatst en de versleten heupkop wordt vervangen door een metalen kop, welke met een steel in het bovenbeen wordt geplaatst. Zowel de kom als de steel worden met botcement aan het bot verankerd.
Bij een ongecementeerde kunstheup worden de kom en de kop met steel niet met cement vastgezet, maar worden de kom en de kop met steel zo vast mogelijk in het bot geklemd. De buitenzijde van kom en steel zijn bedekt met een laagje waarin het bot kan groeien, zodat de nieuwe heup nog vaster komt te zitten.
Een prothese werkt heel goed tegen de pijn. Patiënten kunnen weer nagenoeg normaal functioneren en worden minder afhankelijk van anderen. In Nederland worden jaarlijks meer dan 15.000 kunstheupen geplaatst. Na een operatie krijgt men in het ziekenhuis al oefeningen in bed en begeleiding in het weer leren lopen. De opnameduur varieert van 5 dagen tot 7 dagen. Vaak moet men in eerste instantie een aantal weken met krukken lopen, daarna nog met 1 kruk (aan de niet geopereerde zijde!!). Na 6 weken is het weer mogelijk om auto te rijden, fietsen, zwemmen en bijvoorbeeld voorzichtig dansen.
Sportactiviteiten na een total hip worden steeds belangrijker met name doordat de leeftijd waarop geopereerd wordt steeds lager wordt, de gemiddelde leeftijd in Nederland is 51 jaar. Geadviseerde sporten zijn: fietsen, zwemmen, wandelen, vooral in de beginfase. Sporten met grote draaimomenten worden afgeraden, zoals voetbal, hockey, volleybal.
Duidelijk is wel dat in geval van ernstige heupslijtage een totale heupprothese een goede oplossing is zowel voor de pijnklachten, als de zelfstandigheid van de patiënt. Men moet zich echter wel realiseren dat er geoefend moet worden om het resultaat van zo’n operatie zo optimaal mogelijk te maken. De fysiotherapeut kan u hierin begeleiden.
- Een wc-pot verhoger zorgt er voor, dat u niet te diep gaat zitten.
- Een kousenaantrekker geeft u veel gemak omdat u minder hoeft te bukken.
- Een verlengde arm/klem (helping hand) geeft u meer armslag, zodanig dat u niet extra voorover hoeft te reiken.
- Een douche-krukje is handig om met minder gevaar voor uit glijden zich te douchen.
- Handvaten op de W.C. om zich op te kunnen trekken of te laten zakken.
- Instapschoenen kunt u rechtop staande aantrekken met behulp van een lange schoenlepel. Hierdoor hoeft u niet voorover te buigen.
- Een hoge stoel zorgt er voor, dat u niet te diep gaat zitten.
- Een autostoel is meestal laag en gemaakt in de vorm van een kuip. Het is zinvol om een kussen in deze kuip te leggen om hoger te zitten.
- Een hoog bed zorgt er voor, dat u niet te diep gaat.
- Drempels in huis zijn vaak hindernissen waar u gemakkelijk over kunt struikelen.
- Losse vloerkleedjes zijn vaak hindernissen waar u gemakkelijk over uit kunt glijden. Haal ze dus weg!
- Blijf bewegen!!! Het hoeft niet lang te zijn, als het maar vaak is.